شاید برای شما پیش آمده است که در حین انجام یک پروژه سنگین کاری یا درسی، تایپ یا بازی کامپیوتری و در نقطه ای حساس، کامپیوترتان به شکل ناگهانی خاموش شده است. این قضیه گذشته از این که اعصاب شما را به هم میریزد باعث می شود که گاهی اوقات برای حل مشکل هزینه هایی نیز بپردازید. خوب اگر بتوانید اطلاعات خود را در این زمینه بیشتر کنید مسلما وقت و پول کمتری صرف رفع مشکل خواهید کرد. بگذریم .بعد از این اتفاق نامیمون یا سیستم را مجدد روشن کرده و توانسته اید به کار خود ادامه دهید یا اینکه سیستم با شما لج می کند و دیگر روشن نمی شود!! بنده مواردی که حاصل سال ها تدریس و تعمیر سیستم های مختلف چه از نظر سخت افزاری و چه نرم افزاری است و بخشی از آن نیز خلاصه مطالعه وب سایت های گوناگون است را در اینجا ذکر کرده ام امیدوارم مفید واقع شود. مسلما برخی از این شرایط با شرایط شما و سیستم شما سازگار نیست و صرفا جنبه اطلاع رسانی وکسب آگاهی دارد:
همان طور که می دانیم چون ماهیت کامپیوتر از وجود دو عنصر نرم افزار و سخت افزار در کنارهم نشات می گیرد بنابراین ایراد در هر کدام از این دو بخش سبب ایرادات عجیب و غریب می شود. حالا برای هرکدام به صورت مختصر توضیحاتی خدمت شما ارائه می دهم.
۱- یکی از دلایل مشکل(خاموش شدن ناگهانی)، ایراد در کلید یا همان میکرو سوییچ روشن و خاموش جلوی کیس کامپیوتر شماست. کلید گیر می کند و کامپیوتر شما خاموش می شود. برای رفع مشکل لازم است دو درب کناری کیس باز شود سپس پیچ ها یا زائده های پانل جلویی کیس باز و کل پانل جلویی کیس را ارام بیرون بکشید. کلید را با احتیاط در بیاورید و چک کنید. وقتی که کلید از جایش خارج شود می توانید با فشار دادن آن ببینید آیا سیستم روشن می شود یا نه؟ اگر این کلید مشکل داشت می توانید به شکل موقت سیم های کلید ریست را از روی بورد جدا کنید و سیم های آنرا به پین های پانل turn onیا همان پانل روشن خاموش شدن روی بورد وصل کنید. با این روش بجای فشردن کلید روشن خاموش کلید ریست را فشار دهید تا سیستم روشن شود.
۲- مشکل دوم این است که پین های سی پی یو در اثر دستکاری ها ناشیانه قبلی ویا فشار معیوب شده است و درون سوراخ های سوکت فرو نمی رود(البته در مادربورد های قدیمی). در سوکت های جدید سی پی یو، ممکن است( بنا به دلیلی مانند فشار زیاد )پین های روی سی پی یو با زائده های روی سوکت دقیقا تنظیم نشود. اگر این مورد با شرایط سیستم شما سازگار نیست آنرا کنار می گذاریم.
۳- پورت های یو اس بی جلوی کیس اتصالی دارند. کابل یو اس بی را از روی بورد جدا کنید. دوباره سیستم را چک کنید.
4- اگر به تنظیمات بایوس وارد هستید . تنظیمات پیش فرض را روی بایوس تنظیم کنید تا به تنظیمات کارخانه یا بهینه ترین حالت برگردد.
5- فن (خنک کننده) از روی سی پی یو جدا شده است، خراب شده است یا سیم اتصال آن به روی بورد معیوب شده(یا جدا شده) و نمی تواند به درستی سی پی یو را خنک کندبه همین دلیل دمای سی پی یو بالا می رود(البته در این حالت کامپیوتر بیشتر ریست می شود ولی طبق مشاهدات شخصی بنده این مشکل باعث خاموش شدن کامپیوتر نیز می شود) .گاهی اوقات از بین رفتن خمیر سیلیکون بین سی پی یو و فن منجر به خاموش شدن کامپیوتر شما می شود .باز هم خدمت شما عرض کنم که این مشکل (از بین رفتن خمیر سیلیکون) می تواند هم باعث ریست شدن و هم خاموش شدن کامپیوتر شما شود.در برخی مادربوردهای با تعداد فاز بالا در صورتی که خمیر سیلیکون مستهلک شده باشد یا مشکل از فن باشد کامپیوتر در عرض 5 الی 10 ثانیه خاموش می شود.
مجددا خدمت دوستان گرامی عرض کنم نبود خمیر سیلیکون یا مستهلک شدن ان در برخی موارد نیز باعث خاموش شدن کامپیوتر شما می شود.
6-ایراد منبع تغذیه(پاور) -منبع تغذیه دارای دو نوع خرابی است که به مرگ تدریجی و مرگ ناگهانی معروف است .تکلیف مرگ ناگهانی که مشخص است ناگهان پاور از کار باز می ایستد و دیگر سیستم را روشن نمی کند. .باید آنرا تعویض کنید یا تعمیر.ولی در مرگ تدریجی پاور برای یک لحظه نمی تواند وظیفه برق رسانی را انجام دهد و سیستم شما یا خاموش می شود یا ریست.این یک هشدار برای شماست زیرا نوسان برق پاور می تواند منجر به آسیب جدی به مادر بورد شود. این عمل ممکن است چند بار در روز برای شما اتفاق بیفتد. بنابراین نسبت به این قضیه کمی نگران شوید.
نکته : کابل برق که به پشت کیس ( منبع تغذیه) متصل می شود را نیز چک کنید. اتصالی داخلی این کابل نیز ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مانند خاموش شدن یا ریست شدن شود.
یک راه برای آزمایش سلامت پاور(البته نه صد درصد) این است که آنرا از کیس خارج کنید و به برق شهر متصل نمایید سپس با کمک یک گیره کاغذ و یا یک تکه سیم مفتولی انعطاف پذیر ، دو سیم سبز و مشکی کانکتور ATX پاور را به هم وصل کنید.اگر فن پاور شروع به چرخش کرد به احتمال زیاد پاور شما سالم است ولی باز هم احتمال خرابی وجود دارد. در صورت عدم چرخش فن ، پاور شما صد در صد خراب است. راستی برای تست سلامت برخی پاور ها علاوه بر اتصال کوتاه بین سیم سبز و مشکی سیم های زرد و بنفش را نیز به یکدیگر اتصال کوتاه میدهند اگر فن پاور شروع به چرخیدن کرد به احتمال زیاد 99 درصد پاور شما هیچ عیبی ندارد.یادتان باشد اتصال این دو گروه سیم نباید همزمان صورت بگیرد. اول سبز + مشکی و بعد قطع اتصال سپس زرد + بنفش .
7- ویروس (برای حل این مشکل نصب یک آنتی ویروس و اسکن کل سیستم توصیه می شود.) -در صورتی که کامپیوتر شما در دفعات بعدی روشن شدن، به شما آنقدر فرصت می دهد تا انتی ویروسی را روی سیستم نصب نمایید و کل سیستم را اسکن کنید ، حتما یک بار این کار را انجام دهید و نتیجه را ملاحظه فرمایید. در غیر این صورت باید از عمل شنیع و مضر !!! هارد به هارد(البته در سیستم های قدیمی) استفاده کنید و هارد خود را به سیستم دیگری متصل نمایید و توسط سیستم دوم، هارد خود را ویروس کشی کنید. اگر هم هارد شما از نوع ساتا است باید آنرا به یکی از درگا های ساتا روی مادربورد وصل کنید و بعد از شناسایی اقدام به ویروس کشی کنید.
8- اشکال در مادربورد : اعم از اتصال کوتاه ، سوختگی داخلی یا خارجی (قابل مشاهده) قطعات الکترونیکی. پاک شدن ناگهانی تراشه بایوس سیستم (به ندرت اتفاق می افتد).
روی مادر بورد را بدقت نگاه کنید ببینید خازن های ماردبورد تغییرشکل نیافته اند مثلا باد نکرده اند.آثار سوختگی می بینید یا خیر. تغییر شکل یا آب شدن قطعات پلاستیکی یا سایر قطعات را مشاهده می کنید؟ بوی سوختگی های قطعات الکترونیکی را می توانید حس کنید یا خیر ؟
اگر یکی از این اتفاقات افتاده باید قطعات معیوب توسط یک تعمیرکار ماهر تعویض شود. گاهی اوقات معیوب شدن قطعات الکترونیکی ریز معروف به قطعات SMD روی مادربورد کامپیوتر شما خاموش می شود.این بحث کمی تخصصی می شود ولی در صورتی که راه های گفته شده برای تست مادربورد شما جواب نداد باید تعمیر شود. بهرحال اگر مشکل در این بخش بود دیگر از شما به عنوان یک کاربر عادی کاری بر نمی آید.
نکته : در صورتی که کامپیوتر شما خاموش شد و دیگر روشن نشد.خوب است قبل از هر کاری یکبار عملیات clear cmos (پاکسازی سیموس ) را انجام دهید .کافی است باطری بایوس را برای 3 الی 5 ثانیه از محل خود خارج کنید و دوباره جا بزنید.
- کثیفی اسلات های رم :یکی دیگر از دلایل ریست شدن دستگاه شما می تواند به دلیل کثیف شدن اسلات های رم باشد. از یک دستگاه دمنده (blower ) برای نظافت درون کیس استفاده کنید اگر این دستگاه را در اختیار ندارید از یک اسپری خشک نظافت که معمولا در فروشگاه های الکترونیک موجود است می تواند استفاده کنید.اگر هم حال و حوصله بیرون کشیدن مادربورد از کیس را دارید .بعد از خروج مادرببورد از کیس آنرا با تینر فوری بشویید و مدت 24 ساعت آنرا را به حال خود رها کنید تا خشک شود. یکی دیگر از مشکلات خاموش شدن و روشن نشدن کامپیوتر شما به دلیل آسیب دیدن چیپ IO (ورودی خروجی) است . حال این سوال مطرح می شود که چیپ ورودی خروجی چه ربطی به روشن شدن کامپیوتر دارد؟ باید عرض کنم که دارد زیرا تامین ولتاژ بسیاری از قطعات رایانه به عهده این چیپ است یا بهتر است بگویم ولتاژدهی اولیه به بسیاری از قطعات به عهده این چیپ است که معمولا با مارک ITE ، Winbond و... روی مادر بورد مشاهده می شود. مسلما تعویض این چیپ از عهده کاربران خارج است و باید به تعمیرکاران ماهر سپرده شود .
یکی دیگر از قطعاتی که سبب روشن نشدن کامپیوتر می شود پل جنوبی مادربورد یا south bridge یا ICH است . که معمولا روی آن یک heat sink یا گرماگیر نصب شده است .در اکثر مادربوردها دو چیپ وجود دارند که گاهی هر دو دارای هیت سینک هستند .آن چیپی که به سی پی یو نزدیکتر است به پل شمالی و دیگری که دورتر است به پل جنوبی معروف است .
بحث تخصصی :
حال برای اینکه بفهمید آیا این چیپ ها آسیب دیده اند باید از یک مولتی متر دیجیتال استفاده کنید که باز کار کمی تخصصی تر می شود.ولی با این حال توضیح میدهم.سلکتور مولتی متر را بر روی حالت بوق یا بازر می گذاریم .پراپ مشکی را روی یکی از جا پیچ ها قرار می دهید و پراپ قرمز را به هر دوسر خازن های ریز یا همان SMD روی چیپ شمالی یا جنوبی می گذاریم اگر زیر 007 بوق بزند چیپ خراب شده است.یادتان باشد هیت سینک از روی چیپ ها بردارید و مادر بورد را از کیس خارج نمایید.نیازی به اتصال به برق نیست.
خوب بعد از این همه صحبت در حالت کلی چه کنیم ؟
1- تست سلامت پاور(همان روش اتصال سیم ها ی سبز و مشکی یا زرد و بنفش)
2- خارج کردن مادربورد از کیس و قطع تمامی اتصالات برق و دیتا به هارددیسک و درایوها و وسایل جانبی حتی ماوس و کیبورد
3- نظافت مادربورد و شستشو با تینر فوری
4- قراردادن مادربورد بر روی میز شیشه ای یا چوبی (برای جلوگیری از اتصالی و جریان کشی )
5- انجام عمیلات کلیر سیموس
6 -اتصال پاور به مادربورد (اتصال کانکتور بزرگ (20 یا 24 پین به مادربورد ) و همین طور اتصال کانکتور کوچک 4 پین یا 8 پین به مادر بورد)
9- اتصال پین های پانل جلویی مادربورد (front panel ) : در شکل زیر دقت کنید. با یک پیچ گوشتی پایه هایی که با رنگ سبز روشن در شکل زیر مشخص شده اند و زیر آن عبارت PWR نوشته شده است را برای یک لحظه اتصال کوتاه دهید .اگر بخت با شما یار باشد مادربورد روشن می شود.اگر نشد به مرحله بعد بروید.(ضمنا در برخی مادربورد ها زیر همین پین ها عبارت SW نوشته شده است SW=SWITCH یعنی روشن شدن PWR=POWER یعنی روشن شدن
یک نکته دیگر ممکن است رنگ پین ها در مادربورد شما فرق داشته باشد پس به عبارات ذکر شده دقت کنید.
اگر در مرحله قبل مادربورد روشن نشد کانکتور 4 یا 8 پین را از کنار سوکت مخصوص آن (در کنار سی پی یو ) در بیاورید .مجددا از روی پانل جلویی سعی کنید مادربورد را روشن کنید.این بار به احتمال زیاد روشن خواهد شد.ارگ مادربورد روشن شد ایراد از بلوک سی پی یو خواهد بود( سی پی یو + تمامی خازن ها + ای سی ها + چوک ها ی اطراف سی پی یو + ترانزیستورهای اطراف آن) که دیگر مجبورید انرا به تعمیرکار بسپارید.
سنگین بودن نرم افزار در حال اجرا
وجود ویروس روی سیستم
وجود ایراد در خود سیستم عامل
***باتشکر از نگاهان شما دوستان عزیز***
منبع: مرکز مشاوره کامپیوتر و موبایل ام سی
عالی بود موفق باشید